Kredi Temerrüt Swapları (CDS) Nedir?
Kredi Temerrüt Swapları (Credit Default Swaps – CDS), bir borçlunun temerrüte düşmesi veya belirli diğer kredi olaylarından kaynaklanabilecek zararlara karşı sigorta niteliği taşıyan finansal türev ürünleridir. CDS, alıcıya, bir borcun temerrüte düşmesi durumunda sigortacıdan (satıcıdan) tazminat alma hakkı tanır. Bu türev ürün, kredi riskinin yönetilmesi ve transfer edilmesi amacıyla kullanılır.
CDS Nasıl Çalışır?
CDS, bir kredi anlaşması veya tahvil gibi altta yatan bir borç aracına dayanır. Taraflar arasındaki anlaşmanın çalışma prensibi şu şekildedir:
- Taraflar:
- Koruma Alıcısı: Belirli bir kredi riski için sigorta koruması talep eden taraf.
- Koruma Sağlayıcısı: Bu riski kabul eden ve belirli bir üret karşılığında teminat sağlayan taraf.
- Prim Ödemesi: Koruma alıcısı, koruma sağlayıcısına kredi riski için periyodik prim ödemesi yapar.
- Temerrüt Durumu: Temerrüt veya kredi olgusu (default event) gerçekleşirirse, koruma sağlayıcı, koruma alıcısına teminatın tam değerini öder veya kredi aracını devralır.
- Vade: CDS sözleşmesinin genellikle belirli bir vadesi bulunur (5 yıl en yaygın vadelerden biridir).
CDS Kullanım Amaçları
- Kredi Riskini Transfer Etme: Borç veren taraflar, kredi riskini bir başka tarafa transfer ederek portföylerini dengeler ve olası zararlarından korunur.
- Yatırım ve Spekülasyon: CDS, sadece koruma sağlamak için değil, aynı zamanda kredi piyasalarındaki fiyat hareketlerinden yararlanmak isteyen yatırımcılar tarafından spekülatif amaçlarla da kullanılır.
- Kredi Derecelendirme Analizi: CDS primleri, altta yatan varlığın kredi riskinin piyasa tarafından algılanma seviyesini yansıtabilir ve bir kredi derecelendirme çerçevesi sunar.
CDS’in Avantajları
- Risk Yönetimi: CDS, yatırımcıların kredi risklerini etkili bir şekilde yönetmesine olanak tanır.
- Likidite Artışı: CDS piyasası, kredi piyasalarına likidite kazandırarak daha etkin fiyatlama ve ticaret yapılmasına olanak tanır.
- Esneklik: CDS, yatırımcılara hem portföylerini koruma hem de kredi riskine doğrudan maruz kalma fırsatı sunar.
CDS’in Riskleri ve Eleştirileri
- Spekülasyon: CDS, asıl amacı olan kredi riski transferinden saparak spekülatif işlemler için kullanılabiliyor. Bu durum, piyasa volatilitesini artırabilir.
- Şeffaflık Eksikliği: Tezgah üstü piyasalarda (OTC) gerçekleşen CDS işlemleri, piyasa şeffaflığını azaltabilir.
- Karşı Taraf Riski: Koruma sağlayıcısının temerrüte düşmesi, CDS alıcısını ek risklere maruz bırakabilir.
- Finansal Kriz Bağlantısı: CDS’ler, 2008 küresel finans krizinde Lehman Brothers’ın çöküşü ile gündeme gelmiştir. Bu durum, CDS piyasalarının risk yönetimi ve regülasyon eksikliklerini ortaya koymuştur.
CDS Piyasaları ve Göstergeler
CDS fiyatları, borçlunun kredi riskini belirlemek için önemli bir piyasa göstergesi olarak kullanılır. Yüksek CDS primleri, piyasanın ilgili borçlu için daha büyük bir temerrüt riski öngördüğünü ifade eder. Örneğin:
- Devlet CDS’leri: Devlet borçlarının kredi riskini yansıtır.
- Kurumsal CDS’ler: Şirket tahvilleri ve kredilerine dayalı riskleri kapsar.
Kredi Temerrüt Swapları, kredi risklerini yönetmek ve piyasaların verimliliğini artırmak için etkili bir aracır. Ancak, bu aracın spekülatif kullanımı ve şeffaflık eksikliği, dikkatli bir düzenleme ve yönetim gerektirir. Finansal piyasalarda, CDS’lerin hem koruma hem de spekülatif amaçlarla kullanılması, yatırımcılar ve regülatörler arasında sürekli bir denge gerektirir.
