Borsada Başlıca Emir Tipleri Nelerdir?
Borsada işlem yaparken kullanılan başlıca emir tipleri, yatırımcıların farklı stratejiler ve hedeflere göre alım-satım işlemlerini daha etkili bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlar. İşte borsada yaygın olarak kullanılan başlıca emir tipleri:
1. Piyasa Emri (Market Order)
- Tanım: Piyasa emri, mevcut piyasa fiyatı üzerinden anında alım veya satım yapılmasını sağlayan emir tipidir. Yani, yatırımcı borsa ekranındaki anlık fiyat üzerinden işlem gerçekleştirmek istediğinde bu emri kullanır.
- Özellikler:
- Hızlı ve anında işlem yapılmasını sağlar.
- Fiyat garantisi yoktur, emir verildiği anki piyasa fiyatından işlem gerçekleşir.
- Genellikle acil alım-satım işlemleri için tercih edilir.
2. Limit Emri (Limit Order)
- Tanım: Limit emri, belirli bir fiyat seviyesinden alım veya satım yapmak amacıyla kullanılan bir emir tipidir. Alım emrinde fiyat belirlenir ve bu fiyat veya daha düşük seviyelerden alım gerçekleşir; satım emrinde ise belirlenen fiyat veya daha yüksek seviyelerde satış yapılır.
- Özellikler:
- Fiyat garantisi sağlar, ancak işlem garantisi yoktur.
- Yatırımcı, istediği fiyat seviyesinden işlem yapar. Emir, ancak belirlenen fiyat gerçekleştiğinde işleme alınır.
- Daha kontrollü alım-satım stratejileri için uygundur.
3. Stop Emir (Stop Order)
- Tanım: Stop emri, belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında piyasa emrine dönüşen bir emir tipidir. Genellikle zarar durdurma veya karı koruma amaçlı kullanılır.
- Özellikler:
- Fiyatın belirli bir seviyeye düşmesi veya yükselmesi durumunda işlem otomatik olarak gerçekleştirilir.
- Yatırımcı, piyasada hızlı fiyat değişikliklerine karşı korunmuş olur.
- Stop Loss (Zarar Durdur) ve Stop Limit olarak iki türde kullanılabilir.
4. Stop-Limit Emri (Stop-Limit Order)
- Tanım: Stop-Limit emri, hem stop hem de limit fiyatı içeren bir emir tipidir. Stop fiyatına ulaşıldığında limit fiyat devreye girer ve emir, bu limit fiyatı üzerinden işleme alınır.
- Özellikler:
- Stop fiyatı, işlemi tetikleyen fiyat seviyesidir.
- Limit fiyatı ise işlem yapılmak istenen maksimum/mimimum fiyat seviyesidir.
- Daha kontrollü risk yönetimi sağlar, ancak fiyat ani değişiklik gösterirse emir gerçekleşmeyebilir.
5. Durdurmalı Emir (Trailing Stop Order)
- Tanım: Durdurmalı emir, stop fiyatının piyasa hareketine göre otomatik olarak güncellenmesini sağlayan bir emir tipidir. Fiyat yatırımcının lehine ilerledikçe, stop fiyatı da yatırımcı tarafından belirlenen bir yüzde veya miktar kadar değişir.
- Özellikler:
- Kârı maksimize etmeye ve zararı minimize etmeye çalışır.
- Fiyatlar artarken durdurma fiyatı da artar, ancak fiyat düşmeye başladığında durdurma fiyatı sabitlenir.
- Yatırımcıların sürekli piyasayı takip etmeden pozisyonlarını korumalarına olanak tanır.
6. İptale Kadar Geçerli Emir (Good Till Cancelled – GTC)
- Tanım: Bu emir tipi, yatırımcının emri iptal edene kadar geçerli kalacak bir emir tipidir. Limit fiyatlı alım veya satım emirleri genellikle bu şekilde verilir.
- Özellikler:
- Emrin belirli bir gün sınırı yoktur, iptal edilene kadar aktif kalır.
- Yatırımcı istediği fiyattan işlem yapmak isteyene kadar bu emir borsada beklemeye alınır.
- Genellikle sabırlı yatırımcılar tarafından tercih edilir.
7. Günlük Emir (Day Order)
- Tanım: Günlük emir, yalnızca işlem yapılmak istenen gün boyunca geçerli olan bir emir tipidir. Gün sonuna kadar gerçekleşmezse otomatik olarak iptal edilir.
- Özellikler:
- Emir yalnızca o gün geçerlidir; başka bir güne aktarılmaz.
- Gün içi stratejilerde kullanılan yaygın bir emir tipidir.
- Yatırımcılar kısa vadeli fırsatları değerlendirmek için bu emir türünü kullanır.
8. Kısmi Emir (Fill or Kill – FOK)
- Tanım: Kısmi emir, verilen miktarın tamamı gerçekleşmezse işlemin tamamen iptal edilmesi gerektiğini belirten bir emir tipidir.
- Özellikler:
- Emir ya tamamen gerçekleşir ya da hiç gerçekleşmez.
- Yatırımcılar genellikle büyük miktarda işlem yapmak istediklerinde bu emir tipini kullanır.
- Küçük parçalı işlemler istemeyen yatırımcılar için uygundur.
9. Tümünü İptal Et (Immediate or Cancel – IOC)
- Tanım: Emir verildiği anda ne kadar gerçekleştirilebilirse o kadarı işleme alınır; kalan kısım iptal edilir.
- Özellikler:
- Kısmen gerçekleşir, ancak kalan miktar hemen iptal edilir.
- Hızlı işlemler için uygundur.
- Piyasada anlık olarak fiyat hareketlerinden faydalanmak isteyen yatırımcılar bu emir tipini tercih edebilir.
10. Açılış/Kapanış Fiyatlı Emirler (At the Opening/At the Close Orders)
- Tanım: Açılış veya kapanış fiyatlı emirler, piyasadaki açılış veya kapanış fiyatları üzerinden alım veya satım yapılmasını sağlayan emir tipleridir.
- Özellikler:
- Açılış ve kapanış seansları sırasında geçerli olan emirlerdir.
- Günün ilk veya son fiyatı üzerinden işlem yapma stratejisi olan yatırımcılar tarafından kullanılır.
Bu emir tipleri, yatırımcıların borsadaki alım-satım işlemlerini stratejik olarak yönetmelerine ve piyasa hareketlerine göre esnek şekilde işlem yapmalarına yardımcı olur. Doğru emir tipi, yatırımcının hedeflerine, risk toleransına ve piyasa koşullarına göre değişir.
