Ekonomik Değer Katkısı (EVA) Nedir?
Ekonomik Değer Katkısı (EVA- Economic Value Added), bir şirketin sermaye maliyetini aşan kar yaratıp yaratmadığını gösteren bir performans ölçümüdür. EVA, şirketin faaliyetlerinden elde ettiği kazancın, o kazancı elde etmek için kullanılan sermayenin maliyetini aşıp aşmadığını belirlemeye yönelik bir yöntemdir. Bu kavram, işletmelerin gerçek kârlılığını ölçmek ve yatırımcılar için değer yaratıp yaratmadığını anlamak için geliştirilmiştir.
EVA, 1990’larda Stern Stewart & Co. Tarafından popüler hale getirilmiştir ve temel amacı, şirketin faaliyetlerinden elde edilen kârın sermaye maliyetini karşıladıktan sonra ne kadar değer kattığını göstermek olmuştur.
1. EVA’nın Hesaplanması
EVA, bir şirketin operasyonel kârından (vergi sonrası) sermaye maliyetini çıkartarak hesaplanır. Hesaplama şu şekilde formüle edilir:
EVA=NOPAT−(Sermaye×SermayeMaliyeti) EVA = NOPAT- (Sermaye \times Sermaye Maliyeti)EVA=NOPAT−(Sermaye×SermayeMaliyeti)
Bu formüldeki bileşenler şunlardır:
- NOPAT (Net Operating Profit After Taxes): Faaliyetlerden elde edilen net kâr (vergi sonrası). Bu, şirketin ana faaliyetlerinden elde ettiği kazancı ifade eder ve faiz giderleri ve sermaye yapısı gibi unsurları dikkate almaz.
- Sermaye: Şirketin faaliyetlerine yatırım yapmak için kullandığı toplam sermaye miktarıdır. Bu genellikle hem öz sermayeyi hem de borç sermayesini kapsar.
- Sermaye Maliyeti: Yatırımcıların şirkete sağladığı sermaye karşılığında bekledikleri getiri oranıdır. Bu oran, borç ve öz sermaye maliyetlerinin ağırlıklı ortalaması olarak hesaplanır (WACC- Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti).
2. EVA’nın Yorumu
- Pozitif EVA: Eğer EVA pozitifse, bu şirketin sermaye maliyetini aşan bir kar yarattığını ve dolayısıyla hissedarlar için değer yarattığını gösterir. Şirket, sermaye maliyetinin üzerinde kazanç elde ederek yatırımcılara ek getiri sağlamaktadır.
- Negatif EVA: Negatif EVA ise, şirketin faaliyetlerinden elde ettiği kârın sermaye maliyetini karşılayamadığını, dolayısıyla yatırımcılar için değer kaybı yaşandığını gösterir.
EVA’nın temel amacı, hissedar değeri yaratma kapasitesini ölçmektir. Sadece kâr etmek, sermaye maliyetini karşılamadığı sürece hissedarlar için değer yaratmayabilir. EVA, bu farkı ortaya koyar.
3. EVA’nın Önemi
a. Hissedar Değerini Ölçer
EVA, şirketin hissedarlarına gerçekten değer katıp katmadığını ölçmenin bir yoludur. Geleneksel kârlılık ölçümleri, yalnızca kâr ve zarar hesaplarına odaklanırken, EVA sermaye maliyetini de dikkate alır ve yatırımcıların beklentilerine odaklanır.
b. Sermaye Maliyetini Vurgular
EVA, şirketin sermaye maliyetini hesaplayarak, sadece kazanç değil, aynı zamanda bu kazancı elde etmek için yapılan yatırımların maliyetini de dikkate alır. Bu, yöneticilerin sermaye tahsisini daha verimli yapmalarını teşvik eder.
c. Uzun Vadeli Performansı Gösterir
EVA, şirketin kısa vadeli kazançlarının yanı sıra uzun vadeli değer yaratma kapasitesine de odaklanır. Yatırımcılar için sürdürülebilir değer yaratma en önemli hedeflerden biridir ve EVA bu konuda önemli bir ölçüm sağlar.
4. EVA’nın Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları:
- Gerçek Kârlılığı Gösterir: EVA, sadece muhasebe kârına değil, sermaye maliyetini aşan gerçek kâra odaklanır. Bu, yöneticilere ve yatırımcılara şirketin ne kadar değer yarattığını net bir şekilde gösterir.
- Performans Ölçümü: EVA, yöneticilere, sermaye tahsisinde doğru kararlar alıp almadıklarını ve şirketin hissedarlar için değer yaratıp yaratmadığını gösteren bir performans ölçümüdür.
- Yatırımcıların Beklentilerine Odaklanır: EVA, yatırımcıların beklentilerini karşılamaya yönelik bir ölçümdür çünkü sermaye maliyetini hesaba katar.
Dezavantajları:
- Karmaşıklık: EVA hesaplaması için NOPAT ve sermaye maliyetinin doğru şekilde hesaplanması gerekir. Özellikle sermaye maliyetinin (WACC) hesaplanması karmaşık olabilir.
- Kısa Vadeli Kararlara Odaklanma Riski: Yöneticiler, EVA’yı artırmaya çalışırken kısa vadede kârlılığı artırmak için uzun vadeli değer yaratma potansiyelinden ödün verebilir.
- Muhasebe Uyarlamaları Gerekebilir: Muhasebe kuralları ve standartları, EVA hesaplamalarında tam olarak sermaye maliyetini yansıtmayabilir. Bu nedenle, bazı muhasebe uyarlamaları yapılması gerekebilir.
5. EVA ve Diğer Performans Ölçümleri
a. Kâr (Profit) ile Farkı
EVA, geleneksel kârdan farklı olarak, sermaye maliyetini hesaba katar. Bir şirket kâr ediyor olabilir, ancak sermaye maliyeti dikkate alındığında, bu kâr yatırımcılar için yeterli olmayabilir. Kâr, yatırımcılara gerçek değer yaratma kapasitesini göstermeyebilirken, EVA bunu net bir şekilde ortaya koyar.
b. ROE (Return on Equity) ile Farkı
EVA, ROE gibi sermaye getirisi oranlarına göre daha kapsamlıdır çünkü sermaye maliyetini doğrudan dikkate alır. ROE, sadece öz sermaye getirisine odaklanırken, EVA hem öz sermaye hem de borç maliyetini dikkate alarak şirketin toplam sermaye maliyetini aşan bir kâr yaratıp yaratmadığını gösterir.
c. Net Bugünkü Değer (NPV) ile Benzerliği
EVA ve NPV, yatırım kararlarında benzer bir mantığa dayanır. NPV, bir projenin getirilerinin yatırım maliyetini aşıp aşmadığını gösterirken, EVA şirketin genel sermaye maliyetini aşan bir kâr yaratıp yaratmadığını gösterir. Her ikisi de sermaye maliyetini dikkate alarak, yatırımcılar için gerçek değer yaratma potansiyelini değerlendirir.
Ekonomik Değer Katkısı (EVA), bir şirketin sermaye maliyetini aşan kâr yaratma kapasitesini ölçen önemli bir performans göstergesidir. EVA, yalnızca muhasebe kârına odaklanmak yerine, sermaye maliyetini de dikkate alarak hissedarlar için yaratılan gerçek değeri ortaya koyar. Şirketler, EVA’yı kullanarak uzun vadeli değer yaratma potansiyellerini artırabilir ve sermaye tahsisinde daha verimli kararlar alabilirler. Ancak, bu yöntemin karmaşıklığı ve kısa vadeli kararlara odaklanma riski de göz önünde bulundurulmalıdır.
