İştirak Nedir?
Şirketler, büyümek ve yeni alanlara girmek için farklı yöntemler kullanır. Bunlardan biri de iştirak yapısıdır. İştirak, bir şirketin başka bir şirkete ortak olması anlamına gelir. Bu yöntem, hem yatırım aracı hem de stratejik bir işbirliği modeli olarak karşımıza çıkar.
İştirakin Tanımı
İştirak, bir şirketin başka bir şirketin hisselerinin belirli bir oranına sahip olmasıdır.
- Bu sahiplik, şirketin sermaye payı üzerinden gerçekleşir.
- İştirak eden şirket, payı oranında o şirketin kârından, zararından ve yönetiminden etkilenir.
Örnek: Bir holdingin, farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere belirli oranda ortak olması.
İştirak Türleri
Tam İştirak
Bir şirketin diğer bir şirketin hisselerinin %50’den fazlasına sahip olması. Yönetim hakkı büyük ölçüde iştirake geçen şirkettedir.
Kısmi İştirak
Bir şirketin, başka bir şirkette %50’nin altında paya sahip olması. Yönetim hakkı sınırlıdır, ancak kâr payı alma hakkı vardır.
Doğrudan İştirak
Şirketin başka bir şirkete doğrudan ortak olması.
Dolaylı İştirak
Bir şirketin, başka bir şirkete birden fazla şirket üzerinden ortak olması. (Örneğin: A şirketi, B’ye; B şirketi ise C’ye ortaktır. Böylece A’nın C’de dolaylı iştiraki vardır.)
İştiraklerin Sağladığı Avantajlar
- Kâr payı (temettü) geliri: İştirak eden şirket, ortak olduğu şirketin kârından pay alır.
- Çeşitlendirme: Farklı sektörlere yatırım yaparak risk dağıtılır.
- Stratejik büyüme: Yeni pazarlara giriş ve iş birlikleri kolaylaşır.
- Kontrol ve güç: Yüksek oranda pay sahipliği, yönetimde etkinlik sağlar.
İştiraklerin Riskleri
- Zarar riski: Ortak olunan şirketin zarar etmesi, iştirak eden şirkete de yansır.
- Likidite riski: Hisseler kolayca satılamayabilir.
- Yönetim sorunları: Ortaklık oranı düşükse, yönetim kararlarında etkili olunamayabilir.
- Piyasa riski: Ortak olunan sektörlerdeki dalgalanmalar şirkete de yansır.
Örnek Senaryo
Bir enerji şirketi, büyüme stratejisi kapsamında bir güneş enerjisi firmasının %30 hissesini satın alır.
- Bu durumda enerji şirketi, güneş enerjisi şirketinin iştiraki olur.
- Yılda elde edilen kârın %30’u, enerji şirketine temettü olarak yansır.
- Ancak zarar edilirse, zarar da pay oranında etkili olur.
İştirak, şirketlerin yatırım, büyüme ve çeşitlendirme stratejilerinde kullandıkları önemli bir yöntemdir. Doğru yönetildiğinde uzun vadede güçlü getiriler sağlayabilir. Ancak zarar riski, yönetim etkisizliği ve piyasa dalgalanmaları da dikkate alınmalıdır. Yatırımcılar açısından da bir şirketin iştirak yapısını bilmek, o şirketin gelecekteki performansını anlamak için kritik bir unsurdur.
