Stopaj Nedir?
Vergi sisteminde bazı vergiler doğrudan kişinin kendisi tarafından ödenirken, bazı vergiler ise “kaynakta kesinti” yöntemiyle tahsil edilir. İşte bu yöntemin en bilinen adı stopajdır. Stopaj, hem çalışanlar hem işletmeler hem de yatırım yapan bireyler için önemli bir kavramdır. Doğru anlaşılması, hangi gelirden ne kadar vergi kesileceğini bilmek açısından kritiktir.
Stopaj Nedir?
Stopaj, bir gelir daha kişiye ulaşmadan önce o gelir üzerinden verginin kaynakta kesilmesi işlemidir.
Kısaca:
Stopaj = Gelirin sahibine ödenmeden önce verginin kesilip devlete aktarılmasıdır.
Bu kesinti, gelir elde eden kişi yerine ödemeyi yapan tarafından yapılır.
Bu nedenle stopaj “tevkifat” olarak da bilinir.
Stopaj Neden Uygulanır?
Vergi tahsilatını kolaylaştırmak için
Devlet vergiyi kaynağında aldığı için vergi kaybı azalır.
Vergi kaçakçılığını önlemek için
Gelir elinize geçmeden kesildiği için vergiden kaçılması zordur.
Düzenli vergi akışı sağlamak için
Stopaj Nerelerde Uygulanır?
Stopaj pek çok gelir türünde karşımıza çıkar. En yaygın alanlar:
Maaşlarda Stopaj
Çalışan maaşlarında gelir vergisi ve damga vergisi stopaj yoluyla kesilir.
Örneğin:
Bir çalışana 20.000 TL brüt maaş ödeniyorsa, gelir vergisi stopajı işveren tarafından kesilir ve çalışana net maaş ödenir.
Kira Gelirlerinde Stopaj
Tüzel kişiler (şirketler), iş yeri kiraladıklarında kirayı brüt öder ama vergiyi stopajla keser.
Örnek:
- Brüt kira: 10.000 TL
- Stopaj (%20): 2.000 TL
- Kiracı şirkettir → 8.000 TL öder, 2.000 TL’yi devlete yatılır.
Serbest Meslek Ödemeleri
Doktor, avukat, danışman gibi serbest meslek sahiplerine yapılan ödemelerde stopaj uygulanır.
Faiz Gelirleri
Bankalarda vadeli mevduat faizlerinden stopaj otomatik kesilir.
Örnek:
- 100.000 TL mevduat
- %30 stopaj
- Elde edilen faizden vergi otomatik kesilir.
Repo, Bono ve Tahvil Gelirleri
Devlet tahvilleri, özel sektör bonoları ve repo gelirlerinde stopaj uygulanır.
Yatırımcı parayı net faiz olarak görür.
Temettü (Kâr Payı)
Şirketler dağıttığı temettüden stopaj kesip öyle öder.
İhale, Arsa ve Gayrimenkul Teslimleri
Belli işlemlerde stopaj söz konusudur.
Stopaj Oranları Nasıl Belirlenir?
Stopaj oranları:
- Gelir türüne
- Sektöre
- İşlem türüne
- Bakanlık kararlarına
göre değişir.
Örneğin:
- Mevduat faizi stopajı: %0–30
- Kira gelirleri stopajı: %20
- Kâr payı stopajı: %10
Oranlar dönemsel olarak güncellenebilir.
Stopaj Kim Tarafından Ödenir?
Ödemeyi yapan kişi/kurum (işveren, banka, şirket) stopajı keser.
Kesilen vergiyi devlete yatırır.
Geliri elde eden kişi net tutarı alır.
Örneğin:
Bir iş yerinin sahibi stopaj ödemez, kiracı şirkettir ve vergiyi o kesip öder.
Stopajın Avantajları
Devlet için kolay ve güvenilir vergi tahsilatı
Gelir elde eden için beyan zorunluluğunu azaltır
Vergi kaçakçılığını minimize eder
İşveren ve kurumların düzenli sorumluluk altına girmesini sağlar
Stopajın Dezavantajları
Net gelirin azalması
Gelir kişiye ulaşmadan vergi kesildiği için ele geçen miktar düşer.
Karmaşık oranlar
Her gelir türü için farklı stopaj oranı olması anlaşılmayı zorlaştırabilir.
Küçük işletmeler için muhasebe yükü
Örnek Senaryo
Bir danışman bir şirkete hizmet veriyor.
Şirket ona 10.000 TL serbest meslek ödemesi yapacak.
Stopaj oranı: %20
Hesaplama:
- Brüt: 10.000 TL
- Stopaj: 2.000 TL
- Danışmanın eline geçen (net): 8.000 TL
Şirket 2.000 TL’yi devlete öder.
Stopaj, gelir sahibine ödeme yapılmadan önce verginin kesilip devlete aktarılması yöntemidir. Maaşlardan faiz gelirlerine, kiralardan temettü ödemelerine kadar birçok alanda uygulanır.
Vergi sisteminin temel taşlarından biri olan stopaj, hem devletin vergi kaybını önler hem de tahsilat sürecini hızlandırır.
